آیا می توان منشاء همه اشتباه ها را میل های ما دانست (حتی وقتی دیگر در حس های ما خطایی راه نیابد)؟ چنان كه گفتیم، كار فیلسوف همین جا معنا می یابد. گام اول (كه به هیچ روی، گام كوچكی نیست) بت شناسی یا همان تشخیص بیماری های ذهن است. این همان كاری است كه یونانیان با هنر شك كردن آغاز كردند. هنری كه به اعتقاد ایشان به هیچ عنوان در ظرف چند روز یا چند هفته نمی توان آموخت، هنری كه در طول یك عمر باید فراگرفت، وانگهی، بت ها یا همان خطاهای نفوذ كرده در ذهن های ما چندان ستبر و تناورند كه شكستن شان كار یك روز و دو روز نیست.
ضمن اینكه ذهن، به همان تعبیر كالون كه به نوعی محور بحث های ما بوده، یك كارخانه است، كارخانه ای كه لحظه ای از تولید بازنمی ایستد.احتمالاً نظام مندترین كوشش برای رده بندی بت هایی كه ذهن بشر را در فهم حقیقت امور دچار اشتباه می كنند به دست فیلسوف و سیاستمدار انگلیسی فرانسیس بیكن (۱۶۲۶ -۱۵۶۱) صورت گرفته باشد. ولی پیش از آن كه بت شناسی وی را پی گیریم، بد نیست جایگاه تاریخی وی را به اختصار در نظر گیریم. بیكن به تعبیری، در فاصله دو انقلاب علمی در تاریخ اروپا می زیست و این روشن می كند كه چرا زمینه برای بت شكنی این همه مهیا بوده است. بیكن ۱۸ سال پس از مرگ كپرنیك و ۳ سال پیش از تولد گالیله به دنیا آمد.
پس از كپرنیك، دیگر كسی نمی توانست به آسوده خاطری گذشتگان كه طی دو هزاره زمین را مركز عالم می انگاشتند به قوانین و احكام علمی قدیم اعتماد كند و گالیله نیز هم او بود كه به جهانیان اعلام داشت خداوند كتاب جهان را به زبان ریاضی نگاشته است و جالب نظر اینكه كاشف گردش خون فردی به نام هاروی است كه پزشك شخص بیكن بود و البته ۱۷سالی از وی جوان تر. اما نكته دیگری كه بیكن بر آن تاكید گذاشت و بعدها به صورت یكی از اصول محوری تفكر مدرن درآمد آن بود كه نباید عقل و ایمان و دین و
فلسفه را با هم درآمیخت، بیكن این معنا را با بیانی مذهبی ایراد می كرد: نباید اسرار الاهی را تا حد عقل تنزل داد. با این مقدمه، می توانیم سراغ بحث مفصل بیكن راجع به انواع بت های تولید شده در كارخانه ذهن بشر برویم، بت هایی كه بیكن امید داشت با معرفی شان و نشان دادن راه های شكستن شان، راه رسیدن به علم معتبر و دانش یقینی را هموار كند.
صالح نجفی
Open Source Content Management 
نظرات (0)